بەمەرج دانانی وەلى لە مارەبڕیندا
خوای گەورە دەفەرموێ:
{وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } (النور: 32).
واتە: بۆ پیاوانى بێ ژن، ژن بخوازن و ژنانى بێ مێرد بەمێرد بدەن و هەروا بۆ كۆیلەو كەنیزانى خوچاكیش ژن بێنن و بیاندەن بەشو، بیر لە دەست تەنگى مەكەنەوە چونكە) ئەگەر فەقیرو دەستەنگ بن خوا لە فەزڵى خۆى بێ نیازیان دەكات، خوا فرانگرو زانایە.
راڤەكارانی قورئان ئەم ئایەتەیان كردۆتە بەڵگە كە ناكرێ ئافرەت خۆی مارە بڕ بكات، تەنها بەوەلی نەبێت. چونكە ئەم ئایەتە ئاراستەی وەلیەكان (سەرپەرشتیارانی ئافرەتەكە) دەكات... لەبەر ئەوە وەلی پێویستە لە مارەبڕی باڵغ و ناباڵغ دا ئامادەبێ.
بە مەرج وەلى بۆ رەزامەندی بەشودان لەگەڵ سروشت و زەوقی دروستدا یەك دەگرێتەوە وەك هەمو فەرمانەكانی شەریعەتی خواو نەهیەكانی، چەند شتێكی ناكاوی ترسناكە كاتێك وەلی ئافرەتەكە دەبینێ ئافرەتە نزیكەكەی دێتەوە ماڵەوەو ئەو كەسەی لەگەڵە كە پێی دەڵێن مێرد خۆیشی پێ ی ئاگادار نى یە!! هیچ خاوەن عەقڵ و جوامێرێك ئەمە قبوڵ ناكات!
حەنەفیەكان بۆ بەشودانی كچی باڵغ بەبێ وەلی ئەم فەرمودەیە دەكەنە بەڵگە: ((الثيب أحق بنفسها من وليها)) واتە: بێوەژن خۆی لە وەلیەكەی بە حەق ترە بۆ شوكردنەوە.
بەڵام ئەمە بە بەڵگە دانانرێ، (مناوي) لە (شرح الجامع الصغير) لە تەفسیرەكەیدا دەڵێ: بە واتای وەلیەكەی بەشوی نادات تاوەكو كچەكە ئیزنی پێ دەدات بە قسە كردن، چونكە كچەكە لە وەلیەكەی حەق ترە بۆ عەقدەكە. لێكدانەوەی حەنەفیەكانیش بۆ ئەم فەرمودەیە فەرمودەی صحيحي بەسودتر رەتی دەكاتەوە بە مەرج دانانی وەلی!.
پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم دەفەرموێ: ((لا نكاح الاّ بولي وشاهدي عدل)) صحيح واتە: مارەبڕى دروست نیە مەگەر بە ئامادەبونى وەلى و دو شایەت.
((أيما امرأة نكحت بغير إذن وليها فنكاحها باطل، فنكاحها باطل، فنكاحها باطل)) رواه أحمد في المسند والترمذي وابن ماجه. حديث حسن.
واتە: هەر ئافرەتێك بەبێ ئیزنی وەلیەكەی مارەبڕ كرابێ ئەوا مارەبڕیەكەی بەتاڵە، مارەبڕىیەكەی بەتاڵە، مارەبڕیەكەی بەتاڵە.
چەند جار هەبوە لەبەر پەلەكردنی ئافرەت لە بەشودانی خۆی بەو كەسەی كە هیچ رەوشتی نەبوەو بە زمان شیرینی هەڵی خەڵەتاندوە لەبەر كەم خیبرەیى خۆى و بەهۆی فەرامۆش كردنی وەلی لە مارەبڕیدا بوەتە مایەی كاری خراپ و ترسناك، بوەتە مایەی نانەوەی بەدبەختى، رەنگە گەیشتبێتە رادەی تەڵاق دان دوای جێ بەجێ كردنی پێویستی خۆی.
جا هەرچەندە رەزامەندی وەلی لە بەشودانی ئافرەتەكە بە پێویست (واجب) دادەنرێ، بەڵام ئیسلام ئەمەى بە سنوری بەرژەوەندی ئافرەتەكەی بەند كردوە، گەر لەم حەقەی كە شەرع داویەتێ وەلیەكە لای داو ستەمی كرد، ئەو كاتە ئافرەتەكە بۆی هەیە بچێتە لای قازی و سكاڵا پێشكەش بكات، جا گەر دەركەوت كە وەلیەكە بە هەواو ئارەزو رەفزی كردۆتەوە، ئەوا بەشو دەدرێ بەو كەسەی كە ئافرەتەكە ئارەزوی لێ یەتی، ئەمەش پاش دڵنیا بون لە چاكی ئەو كەسە.
چەند جار گوێ بیستی جەورو ستەمی هەندێ لە وەلیەكانی ئافرەتان دەبین كە ئەم حەقە بۆ ئارەزوی خۆیان بەكار دێنن كە كچەكەیان لەلای خۆیان دەهێڵنەوە بۆ خزمەت كردنیان یان خزمەت كردنی ژنەكەی. ئای ئەمە چ نەفامى و كورت بینى و كەم فیكرى دەردەخات!
خوای گەورە دەفەرموێ:
{وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } (النور: 32).
واتە: بۆ پیاوانى بێ ژن، ژن بخوازن و ژنانى بێ مێرد بەمێرد بدەن و هەروا بۆ كۆیلەو كەنیزانى خوچاكیش ژن بێنن و بیاندەن بەشو، بیر لە دەست تەنگى مەكەنەوە چونكە) ئەگەر فەقیرو دەستەنگ بن خوا لە فەزڵى خۆى بێ نیازیان دەكات، خوا فرانگرو زانایە.
راڤەكارانی قورئان ئەم ئایەتەیان كردۆتە بەڵگە كە ناكرێ ئافرەت خۆی مارە بڕ بكات، تەنها بەوەلی نەبێت. چونكە ئەم ئایەتە ئاراستەی وەلیەكان (سەرپەرشتیارانی ئافرەتەكە) دەكات... لەبەر ئەوە وەلی پێویستە لە مارەبڕی باڵغ و ناباڵغ دا ئامادەبێ.
بە مەرج وەلى بۆ رەزامەندی بەشودان لەگەڵ سروشت و زەوقی دروستدا یەك دەگرێتەوە وەك هەمو فەرمانەكانی شەریعەتی خواو نەهیەكانی، چەند شتێكی ناكاوی ترسناكە كاتێك وەلی ئافرەتەكە دەبینێ ئافرەتە نزیكەكەی دێتەوە ماڵەوەو ئەو كەسەی لەگەڵە كە پێی دەڵێن مێرد خۆیشی پێ ی ئاگادار نى یە!! هیچ خاوەن عەقڵ و جوامێرێك ئەمە قبوڵ ناكات!
حەنەفیەكان بۆ بەشودانی كچی باڵغ بەبێ وەلی ئەم فەرمودەیە دەكەنە بەڵگە: ((الثيب أحق بنفسها من وليها)) واتە: بێوەژن خۆی لە وەلیەكەی بە حەق ترە بۆ شوكردنەوە.
بەڵام ئەمە بە بەڵگە دانانرێ، (مناوي) لە (شرح الجامع الصغير) لە تەفسیرەكەیدا دەڵێ: بە واتای وەلیەكەی بەشوی نادات تاوەكو كچەكە ئیزنی پێ دەدات بە قسە كردن، چونكە كچەكە لە وەلیەكەی حەق ترە بۆ عەقدەكە. لێكدانەوەی حەنەفیەكانیش بۆ ئەم فەرمودەیە فەرمودەی صحيحي بەسودتر رەتی دەكاتەوە بە مەرج دانانی وەلی!.
پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم دەفەرموێ: ((لا نكاح الاّ بولي وشاهدي عدل)) صحيح واتە: مارەبڕى دروست نیە مەگەر بە ئامادەبونى وەلى و دو شایەت.
((أيما امرأة نكحت بغير إذن وليها فنكاحها باطل، فنكاحها باطل، فنكاحها باطل)) رواه أحمد في المسند والترمذي وابن ماجه. حديث حسن.
واتە: هەر ئافرەتێك بەبێ ئیزنی وەلیەكەی مارەبڕ كرابێ ئەوا مارەبڕیەكەی بەتاڵە، مارەبڕىیەكەی بەتاڵە، مارەبڕیەكەی بەتاڵە.
چەند جار هەبوە لەبەر پەلەكردنی ئافرەت لە بەشودانی خۆی بەو كەسەی كە هیچ رەوشتی نەبوەو بە زمان شیرینی هەڵی خەڵەتاندوە لەبەر كەم خیبرەیى خۆى و بەهۆی فەرامۆش كردنی وەلی لە مارەبڕیدا بوەتە مایەی كاری خراپ و ترسناك، بوەتە مایەی نانەوەی بەدبەختى، رەنگە گەیشتبێتە رادەی تەڵاق دان دوای جێ بەجێ كردنی پێویستی خۆی.
جا هەرچەندە رەزامەندی وەلی لە بەشودانی ئافرەتەكە بە پێویست (واجب) دادەنرێ، بەڵام ئیسلام ئەمەى بە سنوری بەرژەوەندی ئافرەتەكەی بەند كردوە، گەر لەم حەقەی كە شەرع داویەتێ وەلیەكە لای داو ستەمی كرد، ئەو كاتە ئافرەتەكە بۆی هەیە بچێتە لای قازی و سكاڵا پێشكەش بكات، جا گەر دەركەوت كە وەلیەكە بە هەواو ئارەزو رەفزی كردۆتەوە، ئەوا بەشو دەدرێ بەو كەسەی كە ئافرەتەكە ئارەزوی لێ یەتی، ئەمەش پاش دڵنیا بون لە چاكی ئەو كەسە.
چەند جار گوێ بیستی جەورو ستەمی هەندێ لە وەلیەكانی ئافرەتان دەبین كە ئەم حەقە بۆ ئارەزوی خۆیان بەكار دێنن كە كچەكەیان لەلای خۆیان دەهێڵنەوە بۆ خزمەت كردنیان یان خزمەت كردنی ژنەكەی. ئای ئەمە چ نەفامى و كورت بینى و كەم فیكرى دەردەخات!
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق